غربالگری سرطان سینه

سرطان سینه یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان است، اما تشخیص زودهنگام آن می‌تواند نقش حیاتی در درمان مؤثر و افزایش احتمال بهبودی داشته باشد. غربالگری سرطان سینه از طریق روش‌هایی مانند ماموگرافی، MRI پستان، و گاهی تست ژنتیک BRCA به افراد کمک می‌کند تا قبل از بروز علائم جدی، بیماری را شناسایی کنند. در این مقاله، با جدیدترین روش‌های غربالگری، تفاوت‌های بین ماموگرافی و MRI، اهمیت بررسی ژنتیکی، و نکاتی درباره علائم اولیه سرطان سینه آشنا می‌شوید. همچنین، نقش سبک زندگی سالم در کاهش ریسک ابتلا را بررسی خواهیم کرد تا بتوانید آگاهانه‌تر درباره سلامت خود تصمیم بگیرید.

غربالگری سرطان پستان چیست؟

غربالگری سرطان پستان روشی است که پزشکان با آن پستان‌ها را برای یافتن علائم اولیه سرطان بررسی می‌کنند، حتی زمانی که فرد هیچ علامتی از بیماری ندارد. روش اصلی غربالگری، ماموگرافی است؛ نوعی تصویربرداری خاص با اشعه ایکس که به‌طور دقیق بافت پستان را بررسی می‌کند.

هدف غربالگری، شناسایی زودهنگام سرطان پیش از گسترش یا ایجاد مشکل است. تحقیقات نشان داده‌اند که غربالگری می‌تواند خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش دهد.

چه کسانی باید برای سرطان پستان غربالگری شوند؟

راهنمایی‌های مختلفی توسط پزشکان برای غربالگری ارائه شده و بسته به سطح ریسک فرد، زمان شروع غربالگری ممکن است متفاوت باشد.

•  از سن ۴۰ سالگی، بهتر است با پزشک خود درباره فواید و معایب غربالگری مشورت کرده و تصمیم‌گیری نمایید.

•  افرادی که در معرض ریسک بالای سرطان پستان هستند (مثلاً کسانی با ژن BRCA) ممکن است نیاز به شروع غربالگری پیش از ۴۰ سالگی داشته باشند.

•  در حالت کلی، غربالگری منظم با ماموگرافی تا سن ۷۴ سالگی ادامه دارد. در صورتی که فرد در وضعیت سلامت خوبی باشد و انتظار برود ۱۰ سال یا بیشتر عمر کند، می‌تواند پس از این سن نیز غربالگری را ادامه دهد.

مزایای غربالگری سرطان پستان

غربالگری منظم سرطان پستان، به‌ویژه از طریق ماموگرافی، یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه است. زمانی که سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود، معمولاً هنوز به بافت‌های اطراف یا سایر قسمت‌های بدن گسترش نیافته است. این موضوع باعث می‌شود که درمان با روش‌های کمتر تهاجمی، مؤثرتر و با عوارض جانبی کمتر انجام شود.

• کاهش خطر مرگ و میر:
  مطالعات علمی گسترده نشان داده‌اند که زنانی که به‌طور منظم تحت غربالگری قرار می‌گیرند، احتمال مرگ آن‌ها بر اثر سرطان پستان به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. چرا که درمان در مراحل ابتدایی، شانس موفقیت بالاتری دارد.
• افزایش گزینه‌های درمانی:
  با تشخیص به‌موقع، پزشکان می‌توانند از روش‌های درمانی متنوع‌تری استفاده کنند؛ از جمله جراحی محدودتر، پرتو‌درمانی هدفمند یا حتی درمان دارویی به‌جای شیمی‌درمانی گسترده.
• کاهش هزینه‌های درمان:
  درمان سرطان در مراحل پیشرفته بسیار پرهزینه‌تر و پیچیده‌تر است. غربالگری به موقع می‌تواند با شناسایی زودهنگام، از صرف هزینه‌های مالی و روانی سنگین جلوگیری کند.
• بهبود کیفیت زندگی:
  افرادی که سرطان آن‌ها زود تشخیص داده می‌شود، معمولاً دوره درمان کوتاه‌تر، دوران نقاهت آسان‌تر و بازگشت سریع‌تری به زندگی عادی دارند.

به همین دلیل، غربالگری سرطان پستان نه تنها اقدامی پیشگیرانه، بلکه گامی هوشمندانه برای حفظ سلامت زنان در هر سنی، به‌ویژه پس از ۴۰ سالگی محسوب می‌شود.

معایب غربالگری چیست؟

 گرچه غربالگری مفید است، اما ممکن است معایبی هم داشته باشد:

• نتایج مثبت کاذب: ماموگرافی گاهی نشان می‌دهد که ممکن است سرطان وجود داشته باشد در حالی که چنین نیست. این مسأله می‌تواند موجب نگرانی، آزمایش‌های اضافی و حتی بیوپسی دردناک شود.

• تشخیص سرطان‌هایی که نیازی به درمان ندارند: برخی سرطان‌ها هرگز رشد نمی‌کنند یا آسیبی نمی‌رسانند، اما پس از تشخیص ممکن است به درمان‌هایی مانند جراحی یا شیمی‌درمانی منجر شوند.

• مقدار اندکی از پرتو اشعه ایکس: با اینکه میزان اشعه پایین است، اما به هر حال در معرض آن قرار می‌گیرید. با این حال، مزایای تشخیص زودهنگام به‌مراتب بیشتر از خطرات اندک اشعه است.

ماموگرافی چگونه انجام می‌شود؟

ماموگرافی یکی از اصلی‌ترین و مؤثرترین روش‌های غربالگری سرطان پستان است که با استفاده از اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از بافت داخلی سینه تهیه می‌شود. این فرآیند معمولاً در مراکز تصویربرداری پزشکی یا کلینیک‌های تخصصی زنان انجام می‌شود و تنها چند دقیقه طول می‌کشد.

در طول ماموگرافی:

•  هر پستان به‌طور جداگانه بررسی می‌شود. تکنسین رادیولوژی، ابتدا یک پستان را روی صفحه مخصوص دستگاه قرار می‌دهد.

•  سپس یک صفحه دیگر از بالا روی آن قرار گرفته و پستان بین دو صفحه فشرده می‌شود. این فشردگی کوتاه‌مدت به‌منظور مسطح کردن بافت پستان است تا تصویر واضح‌تری از قسمت‌های داخلی به دست آید.

•  معمولاً از هر پستان دو زاویه تصویربرداری گرفته می‌شود: یکی از بالا به پایین و دیگری از طرفین.

•  این فشرده‌سازی فقط چند ثانیه طول می‌کشد. اگرچه ممکن است ناراحتی یا فشار خفیفی احساس شود، اما این حالت کاملاً طبیعی و موقت است.

•  تصاویر ثبت‌شده توسط رادیولوژیست بررسی می‌شوند تا علائم غیرعادی، توده‌ها یا هر گونه تغییر مشکوک را ارزیابی کند.

 در صورتی که امکان تفسیر فوری وجود داشته باشد، ممکن است همان روز نتیجه اعلام شود. در غیر این صورت، نتایج نهایی تا ۳۰ روز بعد به بیمار اطلاع داده خواهد شد.

نکته مهم: برای انجام دقیق‌تر ماموگرافی، بهتر است از استفاده دئودورانت، لوسیون یا پودر در ناحیه زیر بغل و سینه در روز انجام آزمایش خودداری شود؛ زیرا این مواد می‌توانند در تصویر اختلال ایجاد کنند.

اگر نتیجه ماموگرافی غیرطبیعی باشد چه می‌شود؟

 نگران نباشید؛ ۹۰٪ ماموگرافی‌های غیرعادی نشانه سرطان نیستند. اما معمولاً آزمایش‌های بیشتری لازم است:

•  ممکن است پزشک بخواهد ۶ ماه بعد ماموگرافی مجدد انجام شود.

•  تست‌هایی مانند ماموگرافی با جزئیات بیشتر یا سونوگرافی پستان برای بررسی بهتر ممکن است درخواست شود.

•  در صورت مشاهده موارد مشکوک، بیوپسی توصیه می‌شود تا نمونه‌ای از بافت پستان بررسی شود. این کار معمولاً با سوزن و تحت هدایت ماموگرافی یا سونوگرافی انجام می‌شود، اما گاهی به عمل جراحی جزئی نیاز دارد.

آیا معاینه دستی پستان مفید است؟

 بسیاری از متخصصان دیگر معاینه دستی پستان توسط پزشک را برای افرادی که هیچ علامتی ندارند توصیه نمی‌کنند. همچنین مطالعات نشان نداده‌اند که معاینه خودپستانی باعث کاهش خطر مرگ شود. اما توصیه به «آگاهی از وضعیت پستان» مطرح است؛ یعنی:

• شناخت ظاهر و حس طبیعی پستان‌ها

• توجه به تغییرات و مشورت با پزشک در صورت مشاهده آن‌ها

آیا می‌توان MRI جایگزین ماموگرافی کرد؟

 MRI برای همه توصیه نمی‌شود و نسبت به ماموگرافی نتایج مثبت کاذب بیشتری دارد. اما برای افراد با ریسک بالا، MRI همراه با ماموگرافی کاربرد دارد و جایگزین آن نمی‌شود.

چند وقت یک‌بار باید ماموگرافی انجام شود؟

 نظرات مختلفی در این زمینه وجود دارد:

• برخی کارشناسان انجام ماموگرافی را هر ۲ سال یک‌بار توصیه می‌کنند.

• برخی دیگر پیشنهاد ماموگرافی سالیانه دارند.

• برای افراد پرخطر، ممکن است نیاز به غربالگری مکررتر باشد.

با پزشک خود درباره بهترین برنامه غربالگری برای شرایط خودتان مشورت کنید.

منبع مقاله :

UpToDate, Topic 16169 Version 24.0 – «Breast cancer screening», آخرین بازبینی: 2024.