سندرم آلفا گال (Alpha-gal Syndrome)

سندرم آلفا گال (Alpha-gal Syndrome) نوعی آلرژی غذایی به گوشت قرمز است که برخلاف دیگر آلرژی‌های غذایی بلافاصله پس از مصرف ظاهر نمی‌شود، بلکه معمولاً ۲ تا ۸ ساعت بعد از خوردن گوشت علائم خود را نشان می‌دهد. علت اصلی این بیماری گزیدگی برخی کنه‌ها است که مولکولی به نام آلفا-گال (α-gal) را وارد بدن می‌کنند. این مولکول در گوشت حیواناتی مانند گاو، گوسفند و خوک و حتی در محصولات حیوانی مثل شیر و ژلاتین یافت می‌شود. هنگامی که بدن فرد به این مولکول حساس شود، ممکن است پس از مصرف این مواد دچار واکنش‌های آلرژیک از کهیر و خارش پوستی گرفته تا واکنش‌های شدید و تهدیدکننده حیات مانند آنافیلاکسی شود. در این مقاله به صورت جامع به علت‌ها، علائم، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از سندرم آلفا گال می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم این بیماری کمتر شناخته‌شده اما مهم را بهتر بشناسید.

سندرم آلفا گال چیست؟

سندرم آلفا گال یک آلرژی تأخیری به گوشت قرمز و فرآورده‌های پستانداران است. مکانیسم این بیماری به این صورت است که برخی کنه‌ها هنگام گزش، مولکول آلفا-گال را به بدن منتقل می‌کنند. این مولکول قندی در گوشت و محصولات حیوانی وجود دارد و در برخی افراد باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود.
در نتیجه، بدن آنتی‌بادی‌هایی به نام IgE اختصاصی علیه آلفا-گال تولید می‌کند و این آنتی‌بادی‌ها هنگام مصرف مجدد گوشت قرمز یا لبنیات، واکنش آلرژیک ایجاد می‌کنند.

طبق تحقیقات منتشر شده در مجله Frontiers in Allergy، نخستین بار این پدیده در بیماران آمریکایی مشاهده شد که پس از گزیدگی کنه Lone Star دچار واکنش‌های آلرژیک به گوشت قرمز شدند. با این حال، موارد مشابه در اروپا، استرالیا و آسیا نیز گزارش شده است.

مقاله «The α-Gal Syndrome and Potential Mechanisms» توضیح می‌دهد که نخستین حساس شدن (sensitization) به α-gal از طریق گزیدگی کنه است.¹

علت سندرم آلفا گال

علت اصلی بروز این بیماری، گزیدگی کنه‌ها است. این کنه‌ها ابتدا از خون حیوانات تغذیه کرده و مولکول آلفا-گال را جذب می‌کنند. سپس هنگام گزش انسان، این مولکول را منتقل می‌کنند. در برخی افراد، بدن نسبت به این مولکول واکنش شدید نشان می‌دهد و حساسیت ایجاد می‌شود.

🔹 چرا همه افراد پس از گزیدگی دچار آلرژی نمی‌شوند؟
به گفته پژوهشگران، تفاوت در پاسخ سیستم ایمنی افراد عامل اصلی است. ژنتیک، شرایط محیطی و تعداد دفعات گزیدگی می‌توانند در ابتلا یا عدم ابتلا نقش داشته باشند.

علائم سندرم آلفا گال

یکی از ویژگی‌های خاص این سندرم، تاخیر در بروز علائم است. برخلاف آلرژی به موادی مثل بادام‌زمینی یا صدف که واکنش فوری ایجاد می‌کنند، علائم آلفا گال ۲ تا ۸ ساعت بعد از خوردن گوشت ظاهر می‌شوند.

علائم خفیف سندرم آلفا گال:

• کهیر و خارش شدید پوست
• ورم صورت، پلک‌ها، لب‌ها، گوش‌ها یا دست و پا
• آبریزش بینی یا عطسه

علائم شدید (آنافیلاکسی) سندرم آلفا گال:

• ورم گلو و مشکل در تنفس
• تهوع، استفراغ یا اسهال
• خس‌خس سینه و سرفه شدید
• سرگیجه یا از دست دادن هوشیاری
• افت شدید فشار خون (شوک)

⚠ آنافیلاکسی یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به درمان فوری با اپی‌نفرین دارد.

طبق مقاله «Alpha-Gal Syndrome: A Review for the General Internist»، علائم می‌توانند شامل کهیر، بثورات پوستی، مشکلات گوارشی و گاهی اوقات آنافیلاکسی باشند. واکنش‌ها معمولاً ۲ تا ۶ ساعت پس از مصرف گوشت پستانداران بروز می‌کنند. ²

 عوامل خطر در سندرم آلفا گال

برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا هستند:

• زندگی یا سفر به مناطقی که کنه‌ها شایع‌اند (جنوب شرقی آمریکا، بخش‌هایی از اروپا و استرالیا)
• گزش مکرر کنه
• فعالیت زیاد در فضای باز (جنگل‌بانان، کشاورزان، شکارچیان)
• وجود بیماری‌های زمینه‌ای مثل ماستوسیتوز

آزمایش‌های تشخیص سندرم آلفا گال

اگر پزشک به سندرم آلفا-گال مشکوک شود، اولین قدم معمولاً انجام آزمایش خون تخصصی است. در این آزمایش، سطح آنتی‌بادی IgE اختصاصی علیه مولکول آلفا-گال اندازه‌گیری می‌شود. بالا بودن این آنتی‌بادی نشان‌دهنده‌ی واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی به مولکول آلفا-گال و تأییدکننده احتمال آلرژی است.

علاوه بر آزمایش خون، پزشک با گرفتن شرح‌حال دقیق درباره سابقه‌ی گزیدگی کنه، زمان‌بندی بروز علائم پس از مصرف گوشت قرمز یا لبنیات و نوع واکنش‌های بدنی (مثل کهیر، مشکلات گوارشی یا آنافیلاکسی) سعی می‌کند تشخیص را دقیق‌تر کند.در برخی موارد، برای رد سایر بیماری‌ها یا آلرژی‌های مشابه، ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی مانند:

• تست پوستی (Skin Prick Test – SPT): بررسی حساسیت پوستی به مواد آلرژن
• تست چالش غذایی (Oral Food Challenge – OFC): تحت نظر پزشک مقدار کمی از غذای مشکوک مصرف می‌شود تا واکنش بدن بررسی گردد
• معاینات بالینی کامل جهت رد کردن مشکلات گوارشی یا آلرژی‌های دیگر

در مجموع، ترکیب نتایج آزمایش خون، معاینه بالینی و بررسی شرح‌حال بیمار بهترین روش برای تشخیص دقیق سندرم آلفا-گال است.

بررسی «Current and Future Strategies for the Diagnosis …» بحث می‌کند که روش‌های تشخیصی فعلی شامل آزمایش پوست (skin prick test-SPT)، آزمایش سرولوژیک برای IgE خاص α-gal و گاهی تست چالش غذایی (oral food challenge-OFC) است.³

چه زمانی باید برای سندرم گال به پزشک مراجعه کرد؟

تشخیص و درمان به‌موقع سندرم آلفا گال اهمیت زیادی دارد. در شرایط زیر بهتر است سریعاً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:

• بروز علائم آلرژی پس از مصرف گوشت قرمز
  اگر پس از خوردن گوشت گاو، گوسفند یا خوک دچار کهیر، خارش، مشکلات گوارشی یا علائم غیرعادی شدید، احتمال وجود سندرم آلفا گال مطرح می‌شود و باید با پزشک مشورت کنید.
• واکنش‌های آلرژیک مکرر و غیرقابل توضیح
  افرادی که چندین بار دچار واکنش‌های آلرژیک بدون علت مشخص شده‌اند (مثلاً کهیرهای شبانه پس از مصرف غذا)، باید احتمال آلرژی به آلفا-گال را بررسی کنند.
• علائم شدید و تهدیدکننده حیات
  در صورت بروز مشکلات تنفسی، ورم گلو یا زبان، مشکل در بلع یا احساس فشار شدید در قفسه سینه، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید. این علائم نشانه‌ی آنافیلاکسی هستند که یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود و نیاز به درمان فوری با اپی‌نفرین دارد.

سندرم آلفا گال نوعی آلرژی نوظهور اما جدی است که مستقیماً با گزیدگی کنه‌ها ارتباط دارد. این بیماری می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، اما با تشخیص به‌موقع، درمان مناسب و پیشگیری از گزیدگی کنه می‌توان آن را کنترل کرد. اگر پس از مصرف گوشت قرمز دچار واکنش‌های آلرژیک می‌شوید، حتماً به پزشک مراجعه کنید و هیچ‌گاه خودسرانه درمان را آغاز نکنید.

درمان سندرم آلفا گال سندرم آلفا گال

قبل از بیان روش های درمانی سندروم آلفا گال توجه داشته باشید که سندرم آلفا-گال یک بیماری جدی و گاهی تهدیدکننده‌ی حیات است. بنابراین هرگز بدون مشورت و تجویز پزشک اقدام به خوددرمانی نکنید. استفاده نادرست از داروها می‌تواند خطرناک باشد.درمان شامل موارد زیر است:

• اپی‌نفرین (Epinephrine):
  دارویی حیاتی برای متوقف کردن علائم شدید آلرژیک. این دارو به صورت خودتزریق (EpiPen, Auvi-Q) یا اسپری بینی (neffy) وجود دارد. افرادی که سابقه آنافیلاکسی دارند باید همیشه این دارو را همراه داشته باشند.
• آنتی‌هیستامین‌ها:
  داروهایی مانند سیتریزین (Zyrtec) می‌توانند علائم خفیف مثل خارش و کهیر را کنترل کنند اما در درمان آنافیلاکسی مؤثر نیستند.

خبر خوب این است که در بسیاری از موارد، اگر فرد دوباره در معرض گزیدگی کنه قرار نگیرد، آلرژی ممکن است طی چند سال کاهش یابد یا از بین برود.

در مقاله Internist («Alpha-Gal Syndrome: A Review for the General Internist»)، درمان در موارد بروز حاد شامل اپی‌نفرین داخل عضله (intramuscular epinephrine)، آنتی‌هیستامین‌ها و گاهی کورتیکواستروئیدها ذکر شده است.²

پیشگیری از واکنش آلرژیک سندرم آلفا گال

مهم‌ترین اقدام، اجتناب کامل از مواد حساسیت‌زا است. این مواد می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• گوشت گاو، گوسفند و خوک
• گوشت اندام‌ها (مانند جگر و کلیه)
• شیر و فرآورده‌های لبنی
• ژلاتین در برخی داروها و واکسن‌ها

البته حساسیت در همه افراد یکسان نیست و ممکن است فردی فقط به برخی از این مواد واکنش نشان دهد.

از مقاله «Alpha-gal syndrome: A review for the dermatologist»: مدیریت سندرم شامل اجتناب از گوشت پستانداران و محصولات مرتبط است و همچنین مشاوره درباره اقدامات پیشگیری از گزیدگی کنه اهمیت دارد.⁴

پیشگیری از ابتلا (جلوگیری از گزیدگی کنه lone star)

برای اینکه خطر ابتلا به سندرم آلفا گال را کاهش دهید، لازم است اقدامات پیشگیرانه‌ای در طبیعت انجام دهید. مهم‌ترین روش‌ها عبارتند از:

• پوشیدن لباس‌های بلند و روشن
  هنگام پیاده‌روی یا گردش در جنگل و چمنزارها، از پیراهن آستین‌بلند، شلوار بلند و کفش بسته استفاده کنید. لباس‌های رنگ روشن کمک می‌کنند تا کنه‌ها سریع‌تر دیده شوند و احتمال چسبیدن آن‌ها به پوست کمتر شود.
• استفاده از مواد دافع حشرات
  برای محافظت بیشتر، روی پوست خود اسپری‌های ضد حشره حاوی DEET بزنید و لباس‌ها و تجهیزات را با پرمتیرین (Permethrin) آغشته کنید. این کار باعث می‌شود کنه‌ها به بدن یا لباس نزدیک نشوند.
• بررسی کامل بدن بعد از گردش
  پس از بازگشت از طبیعت، بدن خود را به‌طور کامل بررسی کنید. به نواحی پنهان مثل پشت زانو، کشاله ران، خط کمر، زیر بغل و پوست سر توجه ویژه‌ای داشته باشید. اگر کودکان یا حیوانات خانگی همراه شما بودند، آن‌ها را نیز بررسی کنید.
• دوش گرفتن سریع بعد از بازگشت به خانه
  توصیه می‌شود بلافاصله بعد از ورود به خانه دوش بگیرید. دوش گرفتن باعث می‌شود کنه‌هایی که هنوز به پوست نچسبیده‌اند شسته شوند و خطر انتقال کاهش یابد.
• جدا کردن سریع کنه با موچین
  اگر کنه‌ای را روی پوست پیدا کردید، با موچین آن را از ناحیه سر یا دهان گرفته و به‌آرامی بیرون بکشید. از فشار دادن یا له کردن کنه خودداری کنید و پس از جدا کردن، محل گزش را ضدعفونی کنید.

عوارض احتمالی سندرم آلفا گال

سندرم آلفا گال می‌تواند پیامدهای مهمی برای سلامت فرد داشته باشد. برخی از جدی‌ترین عوارض عبارتند از:

• آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک تهدیدکننده حیات)
  آنافیلاکسی شدیدترین واکنش در این بیماری است که می‌تواند باعث ورم گلو، تنگی نفس، افت شدید فشار خون و حتی مرگ شود. این حالت نیاز به درمان فوری با اپی‌نفرین دارد و باید به عنوان یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته شود.
• محدودیت‌های غذایی و کاهش کیفیت زندگی
  افراد مبتلا مجبور به پرهیز از گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی مانند لبنیات و ژلاتین هستند. این موضوع می‌تواند انتخاب‌های غذایی آن‌ها را محدود کرده و کیفیت زندگی و حتی دریافت مواد مغذی ضروری را تحت تأثیر قرار دهد.

• واکنش‌های دارویی (مثل داروی ضدسرطان ستوکسیماب – Cetuximab)
  برخی داروها از جمله ستوکسیماب که در درمان سرطان‌ها استفاده می‌شود، حاوی مولکول‌های مشابه آلفا-گال هستند. این موضوع می‌تواند باعث واکنش آلرژیک شدید در بیماران مبتلا به سندرم آلفا گال شود و روند درمان بیماری‌های دیگر را دشوار سازد.

پرسش‌های متداول درباره سندرم آلفا گال

سندرم آلفا گال چیست و چه ارتباطی با آلرژی به گوشت قرمز دارد؟

سندرم آلفا گال (Alpha-gal Syndrome) نوعی آلرژی غذایی است که پس از گزیدگی کنه ایجاد می‌شود. این آلرژی باعث واکنش ایمنی بدن نسبت به گوشت قرمز و فرآورده‌های حیوانی مانند شیر و ژلاتین می‌گردد.

علائم سندرم آلفا گال چه زمانی بعد از خوردن گوشت قرمز ظاهر می‌شود؟

علائم معمولاً با تاخیر ۲ تا ۸ ساعت پس از مصرف گوشت قرمز ظاهر می‌شوند. نشانه‌ها شامل کهیر، خارش پوستی، مشکلات گوارشی و در موارد شدید آنافیلاکسی هستند.

بهترین روش تشخیص سندرم آلفا گال چیست؟

بهترین روش تشخیص، آزمایش خون IgE اختصاصی برای آلفا-گال است. علاوه بر آن، تست پوستی (SPT) و تست چالش غذایی (OFC) نیز می‌توانند برای تایید تشخیص به کار روند.

درمان سندرم آلفا گال چگونه است و چه داروهایی توصیه می‌شود؟

مهم‌ترین درمان، پرهیز کامل از مصرف گوشت قرمز و محصولات حیوانی است. در واکنش‌های شدید (آنافیلاکسی) از اپی‌نفرین (EpiPen, Auvi-Q, neffy) استفاده می‌شود و در علائم خفیف، مصرف آنتی‌هیستامین‌ها توصیه می‌گردد.

چگونه می‌توان از ابتلا به سندرم آلفا گال پیشگیری کرد؟

بهترین روش، جلوگیری از گزیدگی کنه است. پوشیدن لباس بلند و روشن، استفاده از اسپری‌های ضد حشره حاوی DEET یا پرمتیرین و بررسی بدن پس از گردش در طبیعت از راهکارهای اصلی پیشگیری هستند.

1. Román-Carrasco P, Hemmer W, Cabezas-Cruz A, Hodžić A, de la Fuente J, Swoboda I. The α-Gal Syndrome and Potential Mechanisms. Front Allergy. 2021 Dec 16;2:783279. doi: 10.3389/falgy.2021.783279. PMID: 35386980; PMCID: PMC8974695.[↩]
2. Peterson CJ, Mohankumar P, Tarbox JA, Nugent K. Alpha-Gal Syndrome: A Review for the General Internist. Am J Med Sci. 2025 Mar;369(3):313-320. doi: 10.1016/j.amjms.2024.11.015. Epub 2024 Nov 28. PMID: 39615839.[↩][↩]
3. Vaz-Rodrigues R, Mazuecos L, de la Fuente J. Current and Future Strategies for the Diagnosis and Treatment of the Alpha-Gal Syndrome (AGS). J Asthma Allergy. 2022 Jul 18;15:957-970. doi: 10.2147/JAA.S265660. PMID: 35879928; PMCID: PMC9307871.[↩]
4. Reddy S, Yi L, Shields B, Platts-Mills T, Wilson J, Flowers RH. Alpha-gal syndrome: A review for the dermatologist. J Am Acad Dermatol. 2023 Oct;89(4):750-757. doi: 10.1016/j.jaad.2023.04.054. Epub 2023 May 5. PMID: 37150300.[↩]